มหาสงกรานต์ “แห่นางดาน อลังการเมืองนคร” หนึ่งเดียวในประเทศไทย

นครศรีธรรมราช:หนึ่งเดียวในประเทศไทย กับประเพณีแห่”นางกระดาน”พิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์ อัญเชิญเทพเทวดา ทั้ง ๔ ลงมาต้อนรับ”พระอิศวร” เสด็จเยี่ยมมนุษย์โลก ใน ๑๐ ราตรี ตามคติของศาสนาพราหมณ์ ประเพณีอันทรงคุณค่าแก่ชาวพุทธ

ประเพณีแห่นางกระดาน (หรือแห่นางดาน) เป็นประเพณีที่สำคัญของประชาชนชาวจังหวัดนครศรีธรรมราชที่ยึดถือปฏิบัติมาตั้งแต่สมัยโบราณ โดยถือปฏิบัติกันในช่วงวันขึ้น ๗ ค่ำ ถึงวันแรมค่ำเดือนยี่ (หรือเดือนบุษยมาส) ซึ่งตรงกับช่วงเทศกาลมหาสงกรานต์ในเดือนเมษายนของทุกปี ตามคติของศาสนาพราหมณ์ซึ่งรุ่งเรืองควบคู่มากับพระพุทธศาสนามาแต่อดีตกาล  ประเพณีดังกล่าวถือเป็นส่วนหนึ่งของพิธีตรียัมปวายหรือพิธีโล้ชิงช้า เป็นการเสด็จมาเยือนยังโลกมนุษย์ของพระอิศวร เชื่อกันว่าเสด็จมาเยี่ยมมนุษย์โลกเพื่อประสาทพรให้เกิดความสงบสุข ให้เกิดความอุดมสมบรูณ์และช่วยคุ้มครองมนุษย์โลกให้ปลอดภัย จึงจะต้องอัญเชิญเทพเทวดา ๔ องค์มาต้อนรับ (๑๐ ราตรี)

สำหรับเทพเทวดาทั้ง ๔ องค์ที่พราหมณ์ในนครศรีธรรมราชอัญเชิญมารับเสด็จนี้ คือ พระอาทิตย์ พระจันทร์ พระธรณี และพระคงคา เทพเทวดาดังกล่าวนี้ได้จารึกหรือแกะสลักลงบนแผ่นไม้ขนาดกว้างหนึ่งศอก สูงสี่ศอก โดยแกะสลักเป็นภาพลงบนไม้กระดาน ๓ แผ่น  แผ่นแรกแกะสลักภาพพระอาทิตย์และพระจันทร์  แผ่นที่สองแกะสลักภาพพระแม่ธรณี  และแผ่นที่สามแกะสลักภาพพระแม่คงคา  ชาวเมืองนครจึงเรียกแผ่นไม้แกะสลักทั้งสามนี้ว่า “นางกระดาน” เมื่อถึงวันพิธีการ พราหมณ์ก็จะทำพิธีอัญเชิญนางกระดานทั้งสามนี้มายังเสาชิงช้าภายในหอพระอิศวร เพื่อรอรับพระอิศวรที่จะเสด็จมาเยี่ยมโลกมนุษย์นั่นเอง

กิจกรรมอันศักดิ์สิทธิ์ดังกล่าวนี้ ได้ถูกยึดถือปฏิบัติกันมาจนถึงปัจจุบัน จนมาเป็นประเพณีอันเก่าแก่คู่เมืองนครศรีธรรมราช กำเนิดเกิดขึ้นเป็นแห่งแรกในประเทศไทย เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง เพราะมีหนึ่งเดียวในโลกเลยว่าได้ พิธี“แห่นางดาน”ได้รับการส่งเสริมและอนุรักษ์ฟื้นฟูมาอย่างต่อเนื่อง มีการผสมผสานความเป็นพุทธศาสนาลงไปในพิธี โดยเมื่อโล้ชิงช้าแล้วเสร็จ  กลุ่มผู้แห่นางดานที่เรียกว่า “นาลีวัน” จะถือเขาควายร่ายรำรอบๆ ขันน้ำขนาดใหญ่ เรียกว่า “ขันสาคร” ภายในบรรจุน้ำพระพุทธมนต์จากแหล่งน้ำศักดิ์สิทธิ์ ๖ แห่งทั่วเมืองนครศรีธรรมราช ซึ่งส่วนใหญ่เป็นวัดในพระพุทธศาสนา ได้แก่ บ่อน้ำวัดหน้าพระลาน บ่อน้ำวัดเสมาเมือง บ่อน้ำวัดเสมาไชย  บ่อน้ำวัดประตูขาว  ห้วยเขามหาชัย และห้วยปากนาคราช  โดยเหล่านาลีวันจะวักน้ำจากขันสาครให้กระจายไปทั่วบริเวณ  ผู้ชมที่อยู่ใกล้ๆ ก็จะเปียกชุ่มด้วยน้ำพระพุทธมนต์  จากนั้นประชาชนทั้งหลายก็จะแห่เข้าไปตักน้ำในขันสาครมาปะพรม ลูบหน้า และเก็บใส่ภาชนะไว้เพื่อความเป็นสิริมงคลในการดำรงชีวิตต่อไป

กิจกรรมที่ได้รับการผสมผสานกันอย่างลงตัว เมื่อได้รับการอนุรักษ์ฟื้นฟูสืบทอดกันมาจนวันนี้ กลายเป็นกิจกรรมหลักที่ขาดไม่ได้ของทางจังหวัดในรูปแบบกิจกรรมส่งเสริมการท่องเที่ยวในช่วงเทศกาลมหาสงกรานต์ซึ่งจัดขึ้นเป็นประจำทุกปี ระหว่างวันที่ ๑๑-๑๕ เมษายน ถือเป็นอีกหนึ่งกิจกรรมสำคัญในปฏิทินการท่องเที่ยวของ ททท. อีกด้วยที่สามารถดึงดูดนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติให้เข้ามาเที่ยวชม เรียนรู้ประวัติศาสตร์ ประเพณีอันทรงคุณค่าได้อย่างล้นหลามให้กับจังหวัดนครศรีธรรมราช และเพื่อให้ประเพณี “แห่นางดาน”เป็นที่รู้จักกว้างขวางมากยิ่งขึ้นและคงไว้ซึ่งประเพณีเก่าแก่ของเมืองนครศรีธรรมราช จังหวัดนครศรีธรรมราช จึงจัดกิจกรรมงาน “แห่นางดาน อลังการเมืองนคร” ขึ้นในช่วงระหว่างวันที่ ๑๑-๑๕ เมษายน ๒๕๖๑ ณ บริเวณสวนศรีธรรมโศก และ ณ บริเวณวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร อ.เมือง จังหวัดนครศรีธรรมราชขึ้น ซึ่งจะมีพิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์ โดยเริ่มตั้งแต่พิธีบวงสรวงพระเจ้าศรีธรรมโศกและถวายเครื่องราชสักการะในวันที่ ๑๑ เมษายน ๒๕๖๑ พิธีตักน้ำจากบ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ ทั้ง 6 แห่ง และจัดพิธีพุทธาภิเษกน้ำศักดิ์สิทธิ์ ณ บริเวณสนามหน้าเมืองนครศรีธรรมราชในวันถัดมา จัดให้เหล่าบรรดาพุทธศาสนิกชนร่วมตักบาตรเนื่องในวันขึ้นปีใหม่ไทยพร้อมร่วมในพิธีอัญเชิญพระพุทธสิหิงค์จากหอพระพุทธสิหิงค์และร่วมในขบวนแห่พระพุทธสิงค์เพื่อนำไปประดิษฐาน ในการสรงน้ำพระพุทธสิหิงค์เพื่อความเป็นสิริมงคลต่อตนเอง ในวันที่ ๑๓ เมษายน ๒๕๖๑ และกิจกรรมอื่นๆอีกมากมาย อาทิ อาบน้ำผู้สูงอายุ ชมการแสดงประกอบแสง เสียง และสื่อผสมมหากาพย์แห่งศรัทธาและจิตวิญญาณ “แห่นางดาน อลังการเมืองนคร” หนึ่งเดียวในประเทศไทย ชมขบวนแห่นางดาน ณ ฐานพระสยม เคลื่อนขบวนสู่เวทีการแสดง ณ สวนศรีธรรมโศก พิธีสรงน้ำองค์พระบรมธาตุเจดีย์ และสรงน้ำรูปเหมือนอริยะสงฆ์ เมืองนคร ชมศิลปะการแสดงพื้นบ้าน โนราห์โรงดิน การแสดงหนังตะลุงแสดงบูชาพระบรมธาตุ และชมประติมากรรมหุ่นโคมไฟเทวรูป 5 องค์ หุ่นโคมไฟ 12 นักษัตร ที่ทางจังหวัดจัดขึ้น เป็นต้น

จังหวัดนครศรีธรรมราช นำโดยนายจำเริญ ทิพญพงศ์ธาด ผู้ว่าราชการจังหวัด เทศบาลนครศรีธรรมราช นายพงศ์สินธุ์ เสนพงศ์ รองนายกเทสมนตรีนคร นครศรีธรรมราช รักษาราชการแทนนายกฯ สำนักงานการท่องเที่ยวและกีฬาจังหวัดนครศรีธรรมราช การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานนครศรีธรรมราช องค์การบริหารส่วนจังหวัดนครศรีธรรมราช ส่วนราชการ ชมรมรักบ้านเกิด ภาคเอกชน จึงขอเชิญร่วมงาน มหาสงกรานต์แห่นางดาน อลังการเมืองนคร ณ สวนศรีธรรมโศก และ ณ ลานโพธิ์ หาดทรายแก้วพระบรมธาตุ อ.เมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช การจัดกิจกรรมประเพณี “แห่นางดาน อลังการเมืองนคร” ในครั้งนี้ ซึ่งกิจกรรมดังกล่าวเป็นการจัดงานเชิงบูรณาการระหว่างหน่วยงานต่างๆ ของทางส่วนราชการและภาคเอกชน เพื่อเป็นการส่งเสริมและอนุรักษ์ประเพณีอันเก่าแก่ของชาวเมืองนครศรีธรรมราชให้อยู่คู่กับคนไทยสืบไป